ONDERWIJS IN EEXT DOOR DE EEUWEN
(verkorte weergave uit Eext, van t Haltie tot in t Wit)

Met de vrede van Munster komt in 1648 de eerste schoolmeester naar Eext: Timon Janszoon. Zijn jaarlijkse traktement bestaat uit: 17 stuivers per leerling, vrije huisvesting en kost in huizen waar waaruit kinderen naar school gaan. De Drentse boer was niet zo happig op onderwijs want de dorpsgemeenschap moest e.e.a. betalen, net zoals ze betaalden voor de scheper, de dominee en de markestier. De ouders moesten betalen tot het moment dat het kind kon lezen en schrijven en weet had van de geloofsbeginselen en de catechismus. Vanaf 7 jaar moest schoolgeld worden betaald ook als het kin niet naar schoolging. De armen in Eext waren vrijgesteld. Om de kachel brandende te houden nam elk kind een turf mee naar school. Het onderwijs in die tijd was een zaak van de kerk, maar werd bekostigd door de burgerlijke gemeenschap.

In het begin van de 19de eeuw werd de onderwijstaak gescheiden van de kerkelijke functies en werd de school een vaste bijschool binnen de gemeente Anloo. De locatie van de school in het dorp is niet bekend, wel dat tot 1841 een school heeft gestaan op de plaats waar nu de N.H.Kerk staat. De school werd in 1812 geheel vernieuwd. De kosten hiervan werden geheel gedragen door de dorpsgmeenschap. Het schoolgeld werd betaald aan de onderwijzer. Aan het gebruik dat de meester voor de kost bij de ouders van zijn leerlingen langs ging bleef nog steeds in gebruik. Hieraan kwam pas een eind toen de raad van Anloo in 1819 besloot hert kostgeld te bepalen op fl. 1,50.

Uitbreiding en onderhoud van het schoolgebouw werd niet gepleegd omdat de aanmerkelijke kosten hiervan niet opgelegd konden worden aan de ingezetenen van Eext. Bovendien werd aangevoerd dat de kinderen een beste gezondheid genoten, zodat verbeteringen aan het gebouw alleen ter verfraaiing zouden dienen Steeds werd gekozen voor een ongehuwde onderwijzer, die zich geheel aan de school kon wijden. Bovendien zou hij nevenfuncties moeten hebben om in het onderhoud van zijn gezin te kunnen voorzien. hetgeen altoos nadelig op de uitoefening van zijn wezenlijke bestemming als onderwijzer moet werken

OP 18 september 1834 werd ten huize van den kastelein Jan Oosting te Eext een vergelijkend examen van sollicitanten voor de vacante schoolonderwijzerplaats te Eext gehouden. Evert Jan Kors krijgt de baan en krijgt een jaarinkomen van fl. 250,=. Daarnaast krijgt hij voor elke leerling boven de 12 jaar 54 cent. Voor kost en inwoning moet hij zelf zorgen. Hem wordt opgedragen te zorgen voor behoorlijk onderwijs en hij zal er vooral voor zorgen dat door hem geen kinderen op school worden toegelaten die niet zijn gevaccineerd of de natuurlijke kinderziekten niet hebben gehad Naast het inkomen van de gemeente krijgt meester Kors een toelage van de ingezetenen van Eext van fl.5 per jaar. Bovendien krijgt hij het recht vrij te mogen weiden op de algemene boerweide te Eext met twee koebeesten Ook wordt hij koste van de in 1841 opgerichte Kerkelijke gemeente. En verdient daarmee nog een s fl.35,- per jaar. Van 1841 tot 1886 moet de schoolhebbe negstaan op de plaats waar nu de woning Kerkstraat 12 staat. De school werd bezocht door zon 60 leerlingen.
Meester Kors krijgt als eerste te maken met een vorm van onderwijsinspectie. In 1842 werd hiervoor een plaatselijke commissie van toezicht benoemd die als taak had na te gaan of het onderwijs op behoorlijke wijze was ingericht, of de leerlingen voldoende vorderingen maakten of er behoorlijke orde en zedelijkheid heerste en of er in het algemeen aan de reglementen van het schoolwezen werd voldaan. De commissie bestond uit de predikanten van Anloo, Annerveenschekanaal en Eext en een landbouwer uit Annen. De scheiding tussen school en kerk was kennelijk nog niet zo groot

In de periode hierna ontbrand in ons land de schoolstrijd , maar niet in de gemeente Anloo en zeker niet in Eext . De saamhorigheid binnen het dorp laat geen ruimte voor afscheidingsgedachten. De school is er vooriedereen, ongeacht stand of geloof.

Het aantal leerlingen groeit in de loop van de jaren gestaag zodat de gemeenteraad in 1881 besluit een hulponderwijzer aan te stellen. De school wordt dan een tweemanschool. De echtgenote van de hoofdonderwijzer wordt hiervoor aangesteld voor fl.50 per jaar. Schoolschoonmaak gebeurde door de meester zelf. Hij kreeg voor het uitvegen van de school fl. 5 per jaar. In 1885 wordt school te klein. Aannemer Albert Sikkens bouwt een nieuwe school met onderwijzerswoning voor fl. 6285,-. De school werd gebouwd op de plaats waar nu garage Okken (hoofdstraat 14 en 16) is. In 1905 wordt een 3de lokaal bijgebouwd) kosten fl.4510, kosten zijn dus sterk gestegen!) . Ook wordt een 3de onderwijzer aangesteld.

In 1922 is het aantal leerlingen gestegen tot 130 en blijkt het gebouw opnieuw te klein. Ruimte voor uitbreiding is er niet en er wordt besloten tot nieuwbouw op een andere locatie: het huidige t Witzand. Daar verrees een modern schoolgebouw met 5 lokalen. De kosten bedroegen fl. 33953,= De onderwijzerswoning bleef in gebruik tot 1929, toen een hoofdenwoning naast de nieuwe school werd gebouwd. In 1930 werd een gymnastieklokaal bijgebouwd. Sport kreeg daardoor meer aandacht, m.n. gymnastiek en voetbal.

In 1949 werd een kleuterschool gesticht die gebruik maakte van een lokaal van de lagere school. Zwaantje Moek was de 1ste kleuterjuf. Op 12 mei 1960 werd een nieuw gebouw aan de Kloosterstraat geopend.
In 1967 wordt achter het gymnastieklokaal een semipermanente school gebouwd voor het lager onderwijs, waaraan de naam Prins Willem Alexanderschool werd gegeven. De in 1922 gebouwde school werd afgebroken en het gymlokaal bleef staan.

De wet op het kleuteronderwijs (1-1-1956) heeft zeker bijgedragen aan de flinke toeloop van de kleuterschool. Ook kleuters uit Eexterzandvoort en Anderen bezoeken de school.
In 1977 wordt de een nieuwe sportzaal gebouwd op de plaats van de oude school en het oude lokaal wordt afgebroken.

In 1985 wordt de wet op heet basisonderwijs van kracht, en worden kleuter- en lager onderwijs samengevoegd tot basisonderwijs. In 1991 is geld beschikbaar voor de bouw voor een nieuw vierklassige school met gemeenschapsruimte. Het gebouw wordt in 1992 in gebruik genomen. Het aantal leerlingen bedraagt ongeveer 100.

Vandaag de dag ( 2015) kent Eext een bloeiende school, een school die zich ontwikkeld heeft als Daltononderwijs. De school werkt vanuit vrijheid in gebondenheid aan de zelfstandigheid van de leerlingen waarbij samenwerking en wederzijds vertrouwen centraal staan.